TRUVA MUHAREBELERİ DÖNEMİNDE MYSİATruva hükümdarı Laoemedon`un oğlu Priyam (priamos)yunanîlerle meydana gelen ünlü Truva savaşında diğer bazı Asya-yı suğra akvamı gibi Misyalıları da daire-i infakına almıştı. Bu sırada Misya`daki ber vech-i ati hükümetler truva civarında silisiyen (cilician) `ler oturuyorlardı.Yunani`ler buraya geldikleri zaman silisiyenlerin Minos ve Aetyon isimlerinde iki reisleri vardı. Bunlardan birincisi lirnesos (lyrneessus) /Edremitin havran ilçesi ile burhaniye arasında imiş.tahminim küçük dere ile büyük dere köyleri civarında./ beldesinde diğeri pilakos dağı eteğinde bulunuyordu. Truva savaşından sonra Aşil silisyenlerin her iki şehrini de tahrip etmiş ve silizyenlerde Kilikyaya giderek suriyelilerden o kıtayı almışlar ve oraya yerleşmişlerdir.Yine bu sırada lalaj (leleg) kavmi silisyenlerin komşusu olarak Misyada idiler. Bunlar Adramityum (edremit) körfezinin kuzeyinde sakin olup şehirleri İda dağından inen san niyoeyiz nehri civarında pedasos (pedasus) şehri idi./Edremit körfezinin kuzey sahilindedir./ Bu şehirde Aşil`in tebe(thebe) ile lirnesos (lyrnnessus) `a hücumu esnasında onun tarafından tahrip edildi. Eski dardanos (dardanus) şehri hellespont medhalinde (girilecek taraf,dahil olanacak yer.) olup propontid`e kadar sahilde Arizbe (lapseki ve çanakkale arasında takriben (perkut:burgaz )taraflarına düşüyor.) olan küçük bir hükümet vardı. Şehir seleis (selleis) nehri kenarında olup kralı azipus (Aesepus)isminde biri idi.Azipus müttefiki priyam`ın ordularından birine kumanda ediyordu.Perkot ,praktiyun,sestus (sestos) ve abidos şehirleride bu krala aitti. Arizbe hükümetinin doğusunda Propontid sahilinde granik (granicus) nehrine doğru ve hem namı olan şehirlerden maada Apasos , Pitia şehirlerini ihtiva eden Adreste (Adrasteia) `de küçük bir hükümet vardı.(adrestea;Bu şehrin tam yerini bulamadım ama Homer bu şehrin Tire dağı üzerinde olduğunu kaydediyor.) Bu şehrin de doğusunda ve dahilde Zeleya:sarıköy `lülere ait arazi bulunuyordu.Zelea arazisinide İda dağından çıkan İzepus:gönen nehri suluyordu.Zeleyalılar Likaon (lycaon)`un oğlu Pandaros (pandarus)`un kumandasında olarak Truvalılara asakir-i muavene (Askeri yardım)olarak yardım etmişlerdir.Bu saydığımız kavimlerin İliyon (ilium) dahi denilen /Truva şehrinde asıl kalenin ismi ise de sonradan hükümete de alem olmuştur./ Truva krallarının nüfuzu altında oldukları ağleb-i ihtimaldir.(büyük bir ihtimal) Çünkü Homer;Truva kralları nüfuzunun Limni`den hellespon ve Firijya`ya kadar geçerli olduğunu kaydediyor. Misya`lılar Karesi ve havalisini yerleştikleri tarihten itibaren ilk aşiret satvetleri (aşırı kuvvet) müstesna olmak üzere tam müstakil bir devlet teşkil edemeyerek vakit vakit galip gelen devletlere tabi olmuşlardı. Misyalıların ilk devirlerinde Truva devletine tabi oldukları pek kuvvetle muhtemeldir.Meşhur Truva muharebesinde Misyalılar Truva hükümdarı Periam`a tabi ve onun müttefiki idiler.Misyalılar bu savaşa Kromis (Chromis) ve Uğurlu (onum) kumandasında olarak iştirak etmişlerdir. Yine Misya kıtasında olan Zeleya hakimi Pandaros dahi maiyetiyle bu savaşta büyük fedakarlıklar göstermiş ve bu yüzden maktûlen vefat etmiştir.Misyalılar Truva hükümetinin inkirazı (sönme,zeval bulma) üzerine güneyde tevsi-i mülk etmekte olan Lidyalıların tabiiyetine kabul eylemişlerdir.(Hicretten takriben 330 (M.S 290) sene evvel Lidya hükümdarı Kotun`un vefatından sonra Türkler küçük asyayı işgal ettiler.) Lidya hükümdarı Alyat bu çalışmaz ve fakat cengâver olan Misyalıları , hükümeti dahiline almış ve oğlu Krezüs zamanında bu tabiiyet kutlanmıştır. Lidya hükümdarı Krezüs (cresus)`e galip gelen İran hükümdarı Keyhüsrev ve halefleri zamanlarında Misya kıtası da bütün Lidya memleketleri gibi İranın hakimiyeti altına girmişlerdir. Kable`l-Milat (M.Ö) 548 Misya uzun süre yani iki asırdan fazla İranın idaresinde kaldı ve Birinci Dara zamanında Misya ve hellespuntik `in iran`a karşı gevşek olan rabıtasy bu hükümdarın satveti sonucunda arttı.Misya İran`ın küçük firijya kısmına dahildi. Atina ile Isparta arasında hegemonya meselesinden dolayı vaki olan üç defa da yirmiyedi sene süren Plopons muharebeleri esnasında Misya şehirlerinden Priyapos , Paryon , Lampsak , Reas ores ,Perkot , Arizya ,Abidos , Azeya , Dardane , Jeliz , Gergis ?, Rene , Siziyon , Jantin , Britis ,Neopolis şehirleriyle küçük misya yahut o zaman Bitinya kıtasından addedilen Sizik:Belkıs , Artase:Erdek , Perokonez;Marmara adası , ve Marmara sahilinde Dasiliyum (dascylium) şehirleri Atina ittifakına dahil olmuşlardır.Bu şehirlerden ekserisin şimdiki yerlerini belirtmeye çalıştım.Bazılarının yerlerini bulamadım.İSKENDER DÖNEMİNDE MYSİAMisya kıtası Üçüncü Dara kodaman zamanında Makedonya Kralı İskender`in eline geçti.İskender`in babası Filip yunanistan`ı emri altına aldıktan sonra bütün yunan şehirleri , üst yöneticilerden oluşturduğu bir heyetle Korint (korinth) beldesinde İran aleyhine bir antlaşma imzaladıysa da sefere hazırlanırken öldürüldü. Yerine geçen oğlu Büyük İskender ,babasının hazırladığı orduyu İran üzerine sevk etti. Milattan 334 yıl önce otuzbin piyade ve beşbin süvari ile hareket ederek 180 gemi vasıtasıyla Hellespont (çanakkale) boğazını geçti.Truva harabesine giderek İliyon denilen bölgede ,Tanrı olarak kabul ettikleri Minerva `ya diğer adıyla Atena (Athena)`ya kurbanlar kesti.(Akıl ve hikmet ,sanayi ve savaş tanrısıdır,Ünlü heykeltraş Fidyas bunun fildişinden heykelini yapmıştır.) hediyeler verdi. Eski Yunan kahramanlarından Aşil (Achilles)`in mezarına taçlar taktı. Yunanlılardan oluşturulmuş olarak İran kumandanı rodoslu Memnon`un kumandasındaki ellibin mevcutlu bir ordu Granik;kocaçay ırmağının sağ kıyısında ve Zelea arazisi dahilinde İskender ordusunu bekliyordu.İskender akşama doğru Granik;(Kocaçay veya biga çayı) nehri kenarına gelerek kendi önde olmak üzere atını nehre sürüp geçti ve nehir kenarını hücum ile zaptetti. Milattan evvel 324 yılı 21 mayısında meydana gelen Granik savaşında İskender sağ tarafa kumanda ederek hayatını bile tehlikeye koymak suretiyle İran ordusunu bozdu.Granik savaşında İran onbin piyade ,ikibin suvari kaybetti. Dara`nın kapadokya valisi Mitrobarzan ,Lidya kralı Espitridat ile Dara`nın damadı Mitridat öldüler.Küçük frigya veya hellespont frigya`nın bu kısım valisi Arsites Frigyaya kaçarak (Kısaca bir açıklama yapayım isterseniz.Frigya: Şimdiki Eskişehir,afyonkarahisar,kütahya havalisine verilen isimdir.) orada üzüntüsünden intihar etti. İskender yetmiş süvari ve otuz piyade ile arkadaşlarından yirmibeş kişi kaybetti. Ölenler adına sanatkâr İzip`e (yunan tarihinin en ünlü heykeltraşlarından biridir. İskender`in heykelini en iyi benzetmeye muvaffak olan budur.) bronzdan birer heykel yaptırıp Diyon (dionissus)şehrini donattı. Granik savaşından sonra İskender ,İran (persler) boyunduruğundan yeni kurtulan yunanlıları memnun edecek davranışlarda bulundu.Yunanlıları kendi yanına çekmek için Atena`daki Minerva Mabedine üçyüz kalkan gönderdi.Kendisi İran içlerine yürüyeceği için halkı okşamak ve asayişi muhafaza amacıyla vergileri arttırmadı ve hellespon Frikya`sının merkezi olan Dasiliyum (Simav çayının marmaraya döküldüğü yer ile mudanya arasında gelişmiş bir belde idi.) şehrini almak için kumanlarından Parmenyon (parmenion)`u gönderdi.Kendisi de Masistos Simav çayını ,İda ve Olimp dağlarını birbirlerine bağlayan Ganus dağını geçerek Kaygos (caisos)ve Hermos; Gediz vadisine indi.(İskender Granik savaşından sonra Adramityum (Edremit) ,Bergama tiyatrosundan geçerek Lidya`nın merkezi Sart (sardes) şehrine geldi.( Ünlü gezgin şarl teksiye`nin 19.yy `da yazdığı `küçük asya`adlı eserinden). Granik zaferini takip eden günlerde Misya kıtasıyla beraber Lidya , Ayasluğ (selçuk)/ ayasluğ ,Milet ve diğer yerleşkeleri İskenderin hakimiyetini tanıdılar.İskender zamanında Misya kıtası Küçük Frikya aksamındandı.İSKENDERİN ÖLÜMÜ SONRASI MYSİAİskender`in vefatından sonra Kable-l Milat 323 (M.Ö 323) kumandanları uzun süre birbirleriyle savaş yaptılar.Misya kıtası bu kumandanlarından Makedonya ve yunanistan`da hükümet ila eden Kassandr (kassandros)`ın idaresi altında kaldı.Milattan 301 sene evvel İskender kumandanları arasında meydana gelen İpsus (İpsos savaşı İskenderin kumandanlarından Batlamyus ,Lizimak ,Selefikus ,Kasandr ile antigon arasında meydana gelmiştir.İpsos :Afyonkarahisar`ında çay civarındadır.)muharebe-yi meşhuresinde Misya trakya`ya sahip olan Lazimak`ın payına düştü. Romalılarla Kartacalılar arasında devam eden İkinci pon savaşları esnasında Misya kıtası`nın bir kısmı suriye hükümdarı selefikus (selevkos)`un nüfuzu altında ve bir kısım Misya`da Bergama devletinin elinde bulunuyordu.İskender!in kumandanlarından Lizimak`ın hazinedarı olup Bergama şehrinde efendisinin dokuz bin talan (aşağı yukarı ellimilyon frank ) kıymetindeki hazinelerini saklamak için muhafız ve mutemet tayin edilen Paflagonya`lı Fileter hami ve velinimeti Lizimak`ın Selefkus`la yaptığı savaşta öldürülmesinden dolayı Efendisi Lizimak`ın bütün servetine sahiplenerek Bergama`da bağımsız bir hükümet sürmeye başladı.Hstalanmasından dolayı ölümünden evvel hükümetini yeğeni Oman`a bıraktı ve bu suretle Misya`nın bir kısmında Bergama hükümeti yerleşti , kök saldı.Bu sırada Misya ,Gulva (celt)`ların saldrılarına maruz kalmıştır.(Gulvalar yahut galler ;Galya ahalisi idiler.Yunanlılar bunlara galat adını verirler ve vahşi savaş eden galvalılardan korkarlardı.Galler`in bir kısmı küçük asyada yerleşerek Galatya (galatia):Ankara ve havalisinde bir krallık kurmuşlardır.)Gulvalar ,Makedonya ve Trakya`dan gelerek Kersunestrak (chersonesusthracia);Gelibolu Yarımadası `na kadar ilerlemişler ve Bosfor Krallığı arazisine yerleşmişler, Donanmaya önem vererek Milattan 259 yıl evvel Kalsedovan (Calchedon :Kadıköy ) o günde karaya çıkıp orayı ve Nikomadi (Nicomedia:İzmit ),.Nisse (Nicaea;İznik) ,Apama (Apameia; Mudanya) ve diğer şehirleri yağma ve talan ettikten sonra Misya`ya saldırıp Sizik (kapıdağ yarımadasında balkıs) üzerine yürümüşlerdir.O sırada Adırnaz çayı `nın taşması üzerine Sizik vahşi Gulvaların tahribatından kurtuldu ise de ertesi sene Gulvalar (Celt`ler) tekrar hücum ettiklerinden Sizik (belkıs) tamamen yağma talan edildi.Gulvalar (celtler) Efes (ephesus;Ayasluğ) ve Truva beldelerini de yağma etmişlerdir./M.Ö 259,260/
aśa Limani